Słynie ze znakomitych wnętrz mieszkalnych oraz niezwykle interesującej kolekcji pojazdów konnych. Zespół pałacowy otacza stary, malowniczy park w stylu angielskim, w którym wznoszą się liczne pawilony i zabudowania gospodarcze, ściśle niegdyś związane z codziennym życiem łańcuckiej rezydencji.

Zamek w Łańcucie został wzniesiony na polecenie Stanisława Lubomirskiego w latach 1629-1642. Była to nowoczesna rezydencja typu „palazzo in fortezza”, składająca się z budynku mieszkalnego z wieżami w narożach, otoczonego fortyfikacjami bastionowymi. Przy jej budowie zatrudnieni byli m.in.: Maciej Trapola, Krzysztof Mieroszewski, Tylman z Gameren i Giovanni Battista Falconi.

W II poł. XVIII w. ówczesna właścicielka Łańcuta Izabella z Czartoryskich Lubomirska przekształciła fortecę w zespół pałacowo-parkowy. W Łańcucie pracowało wówczas wielu wybitnych artystów, m.in.: Szymon Bogumił Zug, Jan Christian Kamsetzer, Christian Piotr Aigner, Fryderyk Bauman i Vincenzo Brenna.

Najważniejsze zmiany wprowadzono w układzie i wyposażeniu zamku, dostosowując je do potrzeb i podporządkowując aktualnie panującej modzie. Pałac wypełnił się znakomitymi dziełami sztuki. W latach siedemdziesiątych XVIII w. rozpoczęto kształtowanie parku otaczającego Zamek. Po zniwelowaniu przedwałów, usytuowanych wzdłuż drogi krytej obiegającej fosę, zasadzono lipy, które utworzyły aleję spacerową.

Pod koniec XVIII w. Łańcut należał do najwspanialszych rezydencji w Polsce. Kwitło tutaj życie muzyczne i teatralne, bywało wielu znakomitych gości. W 1816 r. po śmierci księżnej Lubomirskiej, cała posiadłość stała się własnością jej wnuka Alfreda I Potockiego, który w 1830 r. utworzył w Łańcucie ordynację. Jego syn Alfred II Józef był ściśle związany z dworem habsburskim. W Łańcucie bywał rzadko, toteż zamek, a wraz z nim park popadły w zaniedbanie.

Po śmierci Alfreda II Łańcut przeszedł w ręce Romana Potockiego, który wraz z żoną Elżbietą z Radziwiłłów przywrócił mu dawną świetność. W latach 1889-1911 w Zamku przeprowadzono generalny remont, połączony z przebudową. Pracami kierowali Armand Beauque – francuski architekt i Albert Pio – włoski rysownik. Przebudowa objęła wszystkie kondygnacje. Założono m.in. instalację wodociągową i kanalizację oraz zelektryfikowano cały Zamek. Powstała wtedy większość wnętrz, istniejących do dnia dzisiejszego. Elewacje przekształcono w stylu neobaroku francuskiego.

Prace w parku rozpoczęto w 1890 r. i prowadzono je przez czternaście lat. Został on wówczas dwukrotnie powiększony i otoczony ogrodzeniem. W najbliższym sąsiedztwie Zamku, wzdłuż elewacji wschodniej, założono Ogród Włoski. Od strony południowej Oranżerii urządzono Ogród Różany.

Po tej gruntownej przebudowie i modernizacji, łańcucki zespół pałacowo-parkowy przeobraził się w jedną z najbardziej luksusowych rezydencji w Europie kontynentalnej. Często przyjeżdżali tutaj arcyksiążęta Rudolf oraz Franciszek Ferdynand. Bywało tu wielu przedstawicieli znakomitych rodów arystokratycznych oraz znanych dyplomatów. Na początku XX w. ordynacja łańcucka zajmowała piąte pod względem obszaru miejsce w Polsce.

Kolejnym ordynatem był od 1915 r. Alfred III Potocki. Wówczas w latach dwudziestych XX w. przeprowadzono w Zamku modernizację centralnego ogrzewania, a w pomieszczeniach podziemi urządzono Łaźnię.

Zamek odwiedzali przedstawiciele rodów królewskich, arystokracja polska i zagraniczna oraz politycy. Podejmowano tutaj m.in. króla rumuńskiego Ferdynanda z małżonką oraz Jerzego księcia Kentu z żoną i przyjaciółmi. W 1944 r. Potocki musiał opuścić Łańcut. Osiadł na emigracji w Szwajcarii gdzie zmarł w 1958 r.

Muzeum-Zamku w Łańcucie

Goście Muzeum-Zamku w Łańcucie mogą podziwiać m.in. liczne dzieła sztuki, pochodzące z dawnych zbiorów łańcuckich oraz powojennych zakupów i depozytów z innych muzeów. Najstarsze eksponaty są częścią kolekcji tworzonej jeszcze przez księżną marszałkową Lubomirską i znalazły się w Łańcucie w II poł. XVIII w.

Od lutego 2017 r. turyści mogą zwiedzać do tej pory nieczynne II piętro Zamku, w którym znajdują się pomieszczenia o „domowym” charakterze. Wszystko za sprawą remontu, który był możliwy m.in. dzięki wsparciu z funduszy norweskich. Prace konserwatorskie miały miejsce we wszystkich pomieszczeniach na drugim piętrze i w wybranych na pierwszym – sali balowej, galerii rzeźb, paradnej klatce schodowej, sali kolumnowej, pokoju werandowym, gabinecie w wieży płd.-wsch. oraz chińskim apartamencie. Objęły 84 pomieszczenia i dotyczyły całego wystroju od sufitów, poprzez ściany, wyłożone cennymi tkaninami i boazeriami, stolarki okiennej oraz drzwiowej, drewnianych podłóg, niejednokrotnie dekorowanych różnymi gatunkami drewna. Restaurację przeszło 140 zabytkowych mebli oraz 65 lamp i żyrandoli. Wykonano wymianę instalacji elektrycznej zamontowanej jeszcze za czasów hrabiego Potockiego. W trakcie prac dokonano interesujących odkryć. Pod tapetami z przełomu XIX i XX w. odnaleziono np. XVIII-wieczne malowidła Vincenza Brenny. Podczas remontu stropu odkryto XVII wieczne polichromowane belki.

Ponadto Goście zespołu pałacowo-parkowego mogą również podziwiać imponujące budynki zamkowych, neobarokowych Stajni, a także Wozowni – modernistycznego obiektu z elementami klasycznymi. Wzniesiono je na przełomie XIX i XX wieku według projektu francuskiego architekta Amanda Bauque i otoczono specjalnie założonym „przystajennym parkiem”. Urządzenie stajni, szorowani i siodlarni zamówiono w wiedeńskiej firmie R.Ph.Waagner.

Pasjonaci sztuki cerkiewnej mogą obejrzeć zbiór sztuki cerkiewnej. Utworzenie go było podyktowane koniecznością ochrony bezcennych dóbr kultury, zagrożonych wskutek wysiedlenia ludności ukraińskiej z obszaru południowo-wschodniej Polski w 1945 i 1947 roku. Kilkudziesięcioletni okres świadomego niszczenia zabytków sztuki religijnej doprowadził do zagłady około 330 cerkwi z 650 obiektów, istniejących w tej części historycznej diecezji przemyskiej, która po II wojnie znalazła się w granicach państwa polskiego. Łańcucki zbiór jest obecnie największa kolekcja ukraińskiej sztuki sakralnej w Polsce. Zbiory otoczone są stałą konserwatorską opieką, wzbogacone poprzez zakupy muzealiów i udostępnione zwiedzającym.

Istotną część kompleksu pałacowo-parkowego stanowi Storczykarnia, składająca się z: części ekspozycyjnej, zaplecza podzielonego na trzy strefy klimatyczne oraz kawiarni letniej. W szklarni wystawowej znajduje się wiele rodzajów i gatunków storczyków. Trafiają tam najefektowniejsze rośliny, będące w okresie kwitnienia. Przez pozostałą część roku kwiaty są uprawiane w jednej z trzech szklarni zaplecza, w warunkach właściwych klimatycznej strefie pochodzenia. W Storczykarni zostały zgromadzone zarówno współczesne krzyżówki wyhodowane przez człowieka, storczyki botaniczne – właściwe dla środowiska naturalnego, ukształtowane bez ingerencji człowieka, a także historyczne gatunki i odmiany storczyków, pochodzących z przedwojennej kolekcji Potockich oraz te, które zostały wymienione w słynnym opracowaniu pt. „Reichenbachia” z XIX wieku, przechowywanym w zbiorach Biblioteki Zamkowej w Łańcucie.

Goście zainteresowani historią Łańcuta i regionu mogą udać się do Działu Historii Miasta i Regionu, utworzonego w 1979 r. Jego powstanie było związane z przejęciem budynku synagogi wraz ze zgromadzonymi w niej zbiorami etnograficznymi i zapoczątkowało proces tworzenia nowych ekspozycji, działających początkowo pod nazwą Działu Regionalnego. Zbiory pochodzące z obszaru dawnego powiatu łańcuckiego, wzbogacono z czasem kolejnymi partiami eksponatów, tworząc ostatecznie trzy ekspozycje stałe – mieszczańską, pułkową i etnograficzną.

W 1984 r. z inicjatywy st. wachm. Konstantego Bieniasza (1908-1995) – odznaczonego m.in. Krzyżem Walecznych i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski – powstała ekspozycja 10 Pułku Strzelców Konnych. Zbiór pamiątek, po wywodzącym się z Łańcuta żołnierzu, zaprezentowany początkowo na wystawie czasowej, stał się zaczątkiem utworzenia ekspozycji stałej. Dalsze pozyskiwanie eksponatów, pochodzących ze zbiorów byłych żołnierzy Pułku, pozwoliło stworzyć kolekcję, stanowiącą zarówno przegląd indywidualnych dziejów Dziesiątaków, jak również pełny ogląd dziejów łańcuckiej jednostki. W muzealnej kolekcji znajdują się przedmioty pochodzące z czasów II wojny światowej, ale także z okresu dwudziestolecia międzywojennego – gdy Łańcut był miastem garnizonowym niezmotoryzowanej jeszcze formacji. Kolekcję tworzą dokumenty, fotografie, mundury, medale i odznaczenia.

W 1996 r. dotychczasowe zbiory, wzbogacone zostały o przedmioty związane bezpośrednio z historią miasta. Eksponaty stanowiące źródło poznania kultury materialnej i obyczajowej społeczeństwa z przełomu XIX i XX w., pozwoliły na odtworzenie wnętrz mieszczańskiego domu, a także pomieszczenia wyposażonego w meble z dawnego zakładu fryzjerskiego. Zbiory techniki oraz inne przedmioty codziennego użytku, towarzyszące umeblowaniu, pokazują standard życia ówczesnego społeczeństwa. Jednak istotę poznania dziejów miasta stanowi przede wszystkim liczny zbiór dokumentów oraz materiałów ikonograficznych. Wśród tej partii eksponatów znajdują się przywileje cechowe z lat 1564-1728, dwie księgi wójtowskie z XVII w., kopiariusz przywilejów miasta spisany w XVIII w., stare miejskie pocztówki i fotografie, a także szereg dokumentów prywatnych, zaopatrzonych pieczęciami łańcuckich instytucji.

W skład zespołu pałacowo-parkowego wchodzi również Biblioteka Zamkowa – rodowa biblioteka magnacka, zachowana niemal w całości. Obiekt został wybudowany pod koniec XVIII w., na zlecenie ówczesnej właścicielki Łańcuta Izabelli z Czartoryskich Lubomirskiej. Piętrowy pawilon biblioteczny zaprojektował Piotr Aigner. Obecny wygląd biblioteka zawdzięcza dwom architektom Armandowi Bauque i Albertowi Pio, którzy przebudowali ją w latach 1899-1903. Stworzyli oni pomieszczenie wysokiej klasy, w stylu nawiązującym do późnowiktoriańskiego. Od roku 1998 zbiory Biblioteki Zamkowej włączono do Narodowego Zasobu Bibliotecznego. Poza Biblioteką Zamkową, w łańcuckim Muzeum-Zamku funkcjonuje założona w 1958 r. Biblioteka Muzealna. Zgromadzono w niej piśmiennictwo z zakresu historii sztuki i kultury, muzealnictwa, konserwacji i ochrony zabytków. Księgozbiór udostępniany jest w czytelni.

Zamek w Łańcucie wraz z otaczającym go parkiem, wpisany został w 2005 r. na prestiżową listę Pomników Historii. Początki łańcuckiego parku sięgają XVIII i XIX wieku, kiedy właścicielami miasta zostali Stanisław Lubomirski, marszałek wielki koronny i jego żona Izabela z Czartoryskich. Następne zmiany układu kompozycyjnego nastąpiły pod koniec XIX wieku, za czasów Romana i Elżbiety Potockich, którzy przebudowali Zamek oraz zadbali o jego właściwe otoczenie. W pracach uczestniczyli wybitni specjaliści, bardzo często z zagranicy. W chwili obecnej wszelkie prace w parku zmierzają do jak najbardziej wiernego odtworzenia układu kompozycyjnego i składu gatunkowego roślin z początku XX wieku.