W grudniu 2008 roku Muzeum przeniesiono do nowego budynku w Lusowie wybudowanego z budżetu Gminy Tarnowo Podgórne. Muzeum zostało urządzone i wyposażone z funduszy zorganizowanych przez Towarzystwo Pamięci Generała Józefa Dowbora Muśnickiego w Lusowie. Obecnie od 1 kwietnia Muzeum jest instytucją kultury Gminy Tarnowo Podgórne.

Towarzystwo Pamięci Generała Józefa Dowbora Muśnickiego powstało 4 grudnia 1994 roku z inicjatywy mieszkańców Lusowa oraz Batorowa, gdzie generał mieszkał w latach 1919 -1937. Ideą twórców Towarzystwa było kultywowanie pamięci generała Józefa Dowbora Muśnickiego jako postaci historycznej w dziele odzyskania niepodległości przez Polskę po zaborach.

Od 1994 roku aż do dziś zgromadzono ponad 8 tysięcy muzealiów o wartościach historycznych i pamiątkowych dotyczących powstańców wielkopolskich 1918-1919 oraz życia i działalności generała. Gościliśmy także wycieczki zagraniczne z Anglii, Argentyny, Białorusi, Czech, Francji, Holandii, Irlandii, Litwy, Niemiec oraz Słowacji.

ZBiÓR MUZEALNY

W muzeum zgromadzono:

• mundury weteranów powstania oraz repliki umundurowania i wyposażenia
• rzeźby
• odlew gipsowy głowy żołnierza z pomnika Dowborczyków
• chorągwie i sztandary
• krzyże i medale
• odznaczenia
• odznaki, legitymacje i dyplomy                                                                                                  
• nominacje, akta, patenty, zaświadczenia i odezwy
• apele, plakaty, rozkazy, mapy
• fotografie indywidualne i zbiorowe
• zdjęcia broni i mundurów
• albumy, znaczki, pocztówki, portrety, grafikę,
• modele broni i sprzętu wojskowego, samolotów, ułanów i żołnierzy

Posiadamy bogatą literaturę, broszury, opracowania, zbiory poezji i pieśni oraz prasę.

Korytarze muzealne są ozdobione galerią królów polskich według Jana Matejki. Niezwykle ciekawym eksponatem jest obraz Matki Boskiej Częstochowskiej w płaszczu hetmańskim, wykutym z jednego arkusza blachy, na którym przedstawione są dzieje rycerstwa i wojska polskiego.

W sali poświęconej Powstańcom Wielkopolskim prześledzić można przygotowanie Wielkopolan do odzyskania niepodległości w XIX i na początku XX wieku. Prezentujemy dokumentację związaną z przyjazdem Jana Ignacego Paderewskiego do Poznania. Jego uroczyste powitanie przez Poznaniaków, wystrój Poznania flagami narodowymi i alianckimi.

Można zapoznać się z rozkazami dowódców Powstania Wielkopolskiego majora Stanisława Taczaka oraz generała Józefa Dowbora Muśnickiego. W zadumę wprawiają zdjęcia pierwszej przysięgi Wojsk Wielkopolskich składanej w Poznaniu na Placu Wolności 26 stycznia 1919 roku przez generała Józefa Dowbora Muśnickiego. Ciekawie eksponowana jest galeria powstańców i ich dowódców, gdzie przedstawione są ich biogramy.

Prezentujemy zdjęcia walk powstańczych i powstańców z bronią na frontach Wielkopolski.

Szeroko eksponowane są oryginalne zdjęcia i dokumenty dotyczące tworzenia Armii Wielkopolskiej w pierwszym kwartale 1919 r. przez generała Józefa Dowbora Muśnickiego i przegląd tych wojsk na Ławicy w dniu Święta 3 Maja. Prezentujemy oryginalne legitymacje, patenty i nominacje wojskowe, medale i odznaczenia, rodzajowe scenki walk, modele sprzętu wojskowego, samolotów i figurki żołnierzyków, które przyciągają wzrok najmłodszego widza. Można też zobaczyć model wozu Drzymały oraz pociągu pancernego.

Unikalnym eksponatem jest odznaczenie "Wielkopolska Matkom Poległych", dedykowany matkom, których synowie polegli w powstaniu, a także odznaka powstańcza. W dwóch gablotach prezentujemy mundury związkowe powstańców, a w centralnym miejscu plastyczną rzeźbę dwóch powstańców.

Druga sala wystawowa poświęcona jest twórcy i dowódcy I Polskiego Korpusu na Białorusi w latach 1917-1918, głównodowodzącemu Powstaniem Wielkopolskim 1918-1919, organizatorowi i dowódcy Armii Wielkopolskiej w 1919 roku, generałowi Józefowi Dowborowi Muśnickiemu i jego rodzinie. Pierwsze stoliki i gabloty wystawowe zawierają dokumenty informujące o młodzieńczych latach Dowbora, jego kształceniu wojskowym i służbie w armii carskiej. Forma zdjęciowa w kolejnych gablotach przedstawia tworzenie I Polskiego Korpusu przez Dowbora, odezwy do Polaków, jednostki wojskowe i sztab korpusu, rotę przysięgi wojskowej Dowborczyków. Pięknie prezentuje się oryginalny Krzyż Dowbora, który nosili żołnierze tego korpusu. Mamy też gipsowy odlew głowy żołnierza z pomnika Dowborczyków znajdującego się na placu Centralnego Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, tuż przy Alejach Jerozolimskich.

Na uwagę zasługuje dokumentacja zdjęciowa pogrzebu Dowbora, nekrologi, kazanie i przemówienia pogrzebowe.

Prezentujemy marmurową rzeźbę popiersia Dowbora. Dwie gabloty poświęcone są jego córkom Janinie i Agnieszce. W jednej z nich prezentujemy dokumenty dotyczące porucznik pilot Janiny Lewandowskiej zamordowanej w Katyniu 22 kwietnia 1940 roku przez NKWD oraz gipsowy odlew jej czaszki. Autentyczna czaszka Janiny została pochowana 4 listopada 2005 roku w grobie jej rodziców na lusowskim cmentarzu. Obok w stolikach przedstawiamy w formie zdjęciowej życie Janiny i losy jej czaszki przywiezionej przez niemieckiego profesora Gerharda Buhtza do Breslau (Wrocławia) w 1943 roku. Kierował on ekshumacją zwłok polskich oficerów pomordowanych w Katyniu wiosną 1940 roku przez NKWD. Prezentujemy też wiele pamiątek przywiezionych z Katynia, medal "AD PERPETUAM REI MEMORIA" nadany pośmiertnie Janinie przez Wojewodę Wielkopolskiego. Ciekawym dokumentem jest nadanie Janinie "GODNOSĆI CZŁONKA HONOROWEGO AEROKLUBU POZNAŃSKIEGO" w dniu wojskowego pogrzebu jej czaszki przez Aeroklub Poznański. W drugiej gablocie stojącej znajdują się dokumenty o Agnieszce, którą hitlerowcy zamordowali 21 czerwca 1940 roku w Palmirach pod Warszawą. Można też obejrzeć zdjęcia i model lusowskiego pałacu, w którym rodzina Dowborów mieszkała w latach 1919·1939. Jedną ścianę zdobią portrety Dowbora.

Udział Poznańczyków w działaniach poza Wielkopolską jest motywem przewodnim Sali na piętrze.

Ekspozycja przybliża nam krok po kroku zaangażowanie Wojsk Wielkopolskich w walki na kresach wschodnich. Rozpoczyna ją przedstawienie Ochotniczej Kompanii Poznańsko Lwowskiej porucznika Ciaciucha, oraz grup wielkopolskich pułkownika Daniela Konarzewskiego, obrazujące udział Wielkopolan w walkach o Lwów w 1919. Dalej prezentowany jest udział Armii Wielkopolskiej w Wojnie polsko bolszewickiej. Konflikt ten zaangażował zbrojnie Kombinowaną Dywizję Wielkopolską, walczącą na Białorusi i zdobywając Mińsk i Bobrujsk w 1919. Żołnierze wielkopolscy pozostawali w tym rejonie do lipca 1920 w ramach 14 DP. Natomiast oddziały 15 DP działały na Ukrainie i wkroczyły do Kijowa w maju 1920. Tę część wystawy kończy ekspozycja poświęcona Bitwie Warszawskiej, w trakcie której niepoślednią rolę odegrały właśnie pułki wielkopolskie. Ponadto prezentujemy udział formacji wielkopolskich w czasie zajmowania ziem przyznanych traktatem wersalskim.