Posiada czwartą w Polsce kolekcję dzieł Jacka Malczewskiego.

Oddziałem Muzeum im. Jacka Malczewskiego jest Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie, gdzie prezentowany jest dorobek twórczy Jana Kochanowskiego wraz z kulturą szesnastowiecznej Polski.

Informacje na temat zabytków, wyjątkowych zbiorów

Dział Sztuki Dawnej jest jednym z głównych działów muzeum. W skład kolekcji liczącej około 3 tys. obiektów wchodzi malarstwo, rysunek i grafika, rzeźba oraz rzemiosło artystyczne.

Największa chlubą Muzeum jest bezcenna kolekcja dzieł patrona Muzeum, Jacka Malczewskiego, licząca aż 46 dzieł , co czyni ją czwartą co do wielkości w Polsce, po Muzeach Narodowych w Warszawie, Krakowie oraz Poznaniu. Na wystawie stałej poświęconej twórczości artysty prace prezentowane są obrazy ze zbiorów muzeum oraz wiele obrazów z różnych kolekcji prywatnych. Najbardziej znanymi symbolistycznymi dziełami Malczewskiego z radomskiej kolekcji są Zatruta studnia z chimerą, Autoportret z Muzą oraz Zatruta studnia z autoportretem. Muzeum posiada również liczne pamiątki po artyście , takie jak szkicowniki, rodzinne albumy fotograficzne, ale też pamiątki niezwykle cenne i unikatowe, jak listy osobiste, poezje, czy nawet zaproszenia na rauty.

Trzon kolekcji działu sztuki stanowi malarstwo polskie XIX i XX wieku.

Obecna Galeria Malarstwa Polskiego XIX i XX wieku prezentuje wiele unikatowych prac artystów znanych i cenionych , np. Wojciecha Gersona, Olgi Boznańskiej, Józefa Brandta (rodzinnie związanego z Radomiem), Józefa Chełmońskiego, Władysława Czachórskiego, Włodzimierza Łosia. Malarstwo modernistyczne reprezentują prace autorstwa m.in. Jana Stanisławskiego, Leona Wyczółkowskiego, Henryka Uziembło, Stanisława Wyspiańskiego, Władysława Ślewińskiego czy Wojciecha Weissa. Dwudziestolecie międzywojenne to prace Zygmunta Waliszewskiego, Henryka Stażewskiego, Tytusa Czyżewskiego, Zbigniewa Pronaszki, Witkacego czy Rafała Malczewskiego. W skład kolekcji międzywojennej wchodzą także prace twórców tego okresu działających w Radomiu, m.in. Jana Karmańskiego, Hipolita Pinko, Władysława Mikosa czy Jędrzeja Krysińskiego.

Zbiory Rysunków i Grafiki obejmują 646 rysunków, grafik, akwarel, pasteli od XVII do XX wieku. Przeważają dzieła autorów polskich. Szczególnie cenny i liczny zespół stanowią rysunki J. Brandta i J. Malczewskiego. Unikalnym eksponatem jest rysunek Fryderyka Chopina "Portret Samuela Bogumiła Lindego". Z grafiki najcenniejsze są akwaforty W. Hollara przedstawiające stroje kobiece oraz miedzioryty Dahlberga "Król szwedzki przyjmuje legata polskiego pod Kołem" i "Wojska szwedzkie pod Zawichostem w 1657 roku".

Na kolekcję rzeźby składa się 49 pozycji bardzo zróżnicowanych chronologicznie. Są to między innymi: XVI - wieczna szafa środkowa ołtarza gotyckiego, rzeźby J. Tatarkiewicza "Popiersie Samuela Bogumiła Lindego", "Popiersie Stanisława Kostki Potockiego", W. Oleszczyńskiego "Popiersie Tadeusza Tyszkiewicza" oraz XX - wieczne prace B. Zwolińskiego, najwybitniejszego rzeźbiarza związanego z Radomiem.

Dokumentacja sztuk plastycznych liczy 772 pozycje. Składa się nań dokumentacja fotograficzna obrazów J. Brandta tworzonych w Monachium i w Orońsku, korespondencja rodzinna i artystyczna J. Brandta i J. Malczewskiego, a także materiały ikonograficzne związane z rodziną Pruszaków i Gombrowiczów.

Osobną zupełnie kolekcją jest zbiór 23 dzieł podarowanych Muzeum przez Edwarda Kossoya, wieloletniego mecenasa Muzeum. Przekazał on w darze Muzeum dzieła sławnych artystów, m. in. Jacka oraz Rafała Malczewskiego, Maurycego Trębacza i Stanisława Ignacego Witkiewicza, Jakuba Zuckera, Romana Kochanowskiego, Henry'ego Matissa, Franciszka Ejsmonta, Marie Laurencin, Maurice'a Vlaminca , czy Sergio Ceccai.

Dział Historii zajmuje się gromadzeniem obiektów bezpośrednio związanych z historią Radomia i regionu. W skład kolekcji liczącej około 4 tys. obiektów wchodzą archiwalia, obrazy, fotografie, pocztówki, zabytki lokalnego rzemiosła, sztandary, tkaniny i inne przedmioty o wartości artystycznej bądź pamiątkowej. Zbiory pogrupowane są w sekcjach historycznej, numizmatycznej oraz, stanowiącej odrębną część kolekcji, sekcji militariów.

Sekcja numizmatyczna zawiera przedmioty z zakresu numizmatyki, medalierstwa, falerystyki i sfragistyki. Największe są zbiory numizmatyczne, w skład których wchodzą banknoty, monety polskie i obce z okresu od średniowiecza do współczesności oraz papiery wartościowe (wydawane głównie przez instytucje działające na obszarze Radomia, np. Radomskie Towarzystwo Kredytowe czy Radomskie Towarzystwo Elektryczne). Zbiory falerystyczne reprezentują ordery i odznaczenia państwowe, zbiór odznak wojskowych oraz odznaki organizacji i stowarzyszeń. Sfragistyka to przede wszystkim różnego rodzaju tłoki pieczętne (urzędowej, firmowe i prywatne) z XIX i XX w. Najciekawszymi są te należące do szkoły pijarskiej w Radomiu oraz prefekta departamentu radomskiego z okresu Księstwa Warszawskiego.

Niezwykle cenną dla miasta Radomia częścią zbiorów działu historii jest ofiarowana muzeum przez profesora Andrzeja Pinno tzw. Kolekcja rodziny Pinno – zbiór ok. 700 obiektów artystycznych i użytkowych - obrazów, mebli, lamp, porcelany, szkła, sreber, dokumentów, fotografii i innych , stanowiących wyposażenie typowego mieszkania mieszczańskiego w Radomiu II poł. XIX i początku XX w. Zbiór przekazany do Muzeum jest świadectwem dorobku rodziny osiadłej w Radomiu od pięciu pokoleń. Intencją profesora Andrzeja Pinno było uratowanie pozostałego mienia rodzinnego od rozproszenia. Tworząc Kolekcję zamierzał przedstawić przyszłym pokoleniom fragment obrazu życia i kultury mieszczańskiej w Polsce przełomu XIX i XX wieku, ukazać rolę rodzin mieszczańskich przybyłych z innych krajów w tworzeniu majątku narodowego i ich wrastanie w kulturę polską.
Równie wartościowa i unikalna jest kolekcja memorabliów po znakomitym filozofie i humaniście, ściśle związanym z Radomiem, pokazywana przez Muzeum jako wystawa „Gabinet Leszka Kołakowskiego”. Leszek Kołakowski jest Honorowym Obywatelem Miasta Radomia. Chętnie przyjeżdżał do swojego rodzinnego miasta, które uważał za swoisty „środek świata”.

Na ekspozycję składają się liczne pamiątki związane z osobą prof. Leszka Kołakowskiego, przekazane Muzeum przez żonę filozofa, Tamarę i jego córkę Agnieszkę. Uwagę zwracają przede wszystkim pamiątki osobiste: toga i biret z All Souls College w Oxfordzie, biurko, garnitur, buty, teczka, maszyna do pisania, komplet okularów, pióra wieczne, fajki, szklana laska, czy nawet karty do pasjansa. W gabinecie odtworzona została biblioteka, wyeksponowane zostały liczne dyplomy i oryginalne medale, jakie prof. L. Kołakowski otrzymywał od uczelni w różnych krajach świata. Pokazana została cała droga życiowa autora "Głównych nurtów marksizmu". Nie zabrakło na wystawie nawiązań do dzieciństwa spędzonego w Radomiu, licznych wizyt w mieście pod koniec życia profesora, oraz honorowych tytułów jakie Leszek Kołakowski otrzymał od władz miasta, uczelni i stowarzyszeń naukowych.

Dział Przyrody Muzeum cieszy się nieprzerwanie wielkim zainteresowaniem szczególnie dzieci i młodzieży .

Podwaliny dzisiejszych zbiorów przyrodniczych radomskiego muzeum stanowią dziewiętnastowieczne kolekcje gromadzone przez różnego rodzaju organizacje i instytucje publiczne (np. Polskie Towarzystwo Krajoznawcze i Wydział Leśny Zarządu Dóbr Państwowych). Wydział Przyrody posiada zbiory z zakresu botaniki, entomologii, oologii, ornitologii, paleontologii oraz zoologii. Interesujące są również zbiory zielnikowe (m.in. tzw. „Zielnika Rodziny Dąbkowskich”), w których znajdują się okazy np. z Laponii.

Całkiem pokaźny jest zbiór entomologiczny Działu Przyrody, na który składają się kolekcje owadów krajowych pochodzących z terenu Radomia tj. "Motyle doliny Kosówki", "Motyle Potkanowa", "Chrząszcze Lasu Kapturskiego", "Owady Wincentowa", a także regionu tj. "Chrząszcze Puszczy Kozienickiej" i zbiór p. Jana Siekierskiego "Chrząszcze Południowego Mazowsza".

W kolekcji ptaków znajdują się okazy cytowane w ogólnopolskich opracowaniach naukowych, należą do nich puszczyk uralski, cyranka bajkalska, oraz pochodząca z Ameryki Północnej zalatująca do Europy wyjątkowo sterniczka a także maskonur. Ponadto: orzeł przedni, bielik, puchacz, cietrzewie, głuszce oraz bogaty zbiór drobnych ptaków, wśród których znajduje się m.in.: wąsatka, czeczotki, jemiołuszka, żołna i inne. Wśród zbioru ssaków na uwagę zasługuje rosomak, największy z drapieżnych łasicowatych, suhak - euroazjatycka antylopa, muflon, daniel, czy drobne ssaki w tym chomik europejski, orzesznica i norka amerykańska.  

Osobnym zbiorem jest kolekcja afrykańska, której początek dały trofea myśliwskie gromadzone w Radomiu już od 1913 r. Z tej kolekcji na uwagę zasługuje m.in. mamba pospolita - jadowity nadrzewny wąż, pingwin przylądkowy zwany z racji swego głosu przypominającego osła - tońcem, należący razem z dropikiem czarniawym (znajdującym się także w ww. kolekcji) do gatunków zagrożonych wymarciem. Kolekcję ptaków uzupełniają charakterystyczne (endemiczne) dla kontynentu afrykańskiego czepigi zwane przez miejscową ludność z racji swojego zachowania ptakami-myszami, sierpodudki, wikłacz ognisty, wikłacz maskowy, sóweczka sawannowa, toko żółtodzioby (ptak z rodziny dzioborożców) i wiele innych.  

Zbiory paleontologiczne reprezentują głównie znaleziska z regionu radomskiego (m.in. ciosy i zęby mamuta znalezione podczas budowy Fabryki Broni w 1923), ale też z Kielecczyzny (m.in. amonity z Gór Świętokrzyskich).

Niezwykle rzadka i cenna jest ekspozycja „Gabinetu XIX-wiecznego Przyrodnika”, stylizowana na XIX-wieczną manierę przedstawia pogrupowany w szafach i gablotach systematyczny przegląd awifauny krajowej jak również fauny krainy orientalnej i etiopskiej. Spośród ciekawszych prezentowanych tam eksponatów należy wymienić m.in.: cyrankę bajkalską, markaczkę, sterniczkę, maskonura, orła przedniego, a z egzotycznych: wiewióreczniki, wyrak, mangusty, pingwiny przylądkowe, toko żółtodzioby, papugi królewskie, żako, kajman okularowy. Ekspozycję uzupełnia prezentacja trofeów łowieckich, poroży i medalionów m.in.: jelenia, renifera, impali, oryksa południowego.

Osobna część ekspozycji poświęcona została dokonaniom przyrodników i kolekcjonerów takich jak m.in.: Władysław Taczanowski, Wiktor Kozłowski, Stanisław Zieliński, ks. Włodzimierz Sedlak, Leopold Pac-Pomarnacki – prezentowana jest tu część zebranej przez niego kolekcji oologicznej (jaja 225 gatunków ptaków), jednej z największych kolekcji tego typu.

Ozdobą sal przyrodniczych jest potężnych rozmiarów okaz największego w polskich muzeach żubra „Popiwka”, pozyskanego z Białowieskiego Parku Narodowego.

Kolekcja przyrodnicza radomskiego muzeum jest drugą największą na Mazowszu (po zbiorach Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie).

Dział Sztuki Nieprofesjonalnej posiada w swoich zbiorach gromadzoną od 1979 kolekcję malarstwa nieprofesjonalnego liczy około 500 obiektów reprezentujących całość nurtów występujących w tej dziedzinie. Kolekcja obejmuje prace wielu wybitnych autorów, m.in. Teofila Ociepki, Nikifora, Ludwika Holesza, Władysława Rząba, Jarosława Miklasiewicza, Edmunda Monsiela, czy Władysława Wałęgi .

Oprócz malarstwa nieprofesjonalnego dział ten dysponuje eksponatami zgromadzonymi na wystawie o kulturach pozaeuropejskich, gdzie Muzeum prezentuje ponad 100 eksponatów pochodzących z Dalekiego Wschodu – Japonii i Chin oraz z Afryki i Oceanii. Eksponowane zabytki w głównej mierze broń oraz rzemiosło, datowane są w większości na XVIII i XIX w. Niewątpliwie, do najcenniejszych eksponatów należy XVIII-wieczna zbroja samurajska typu Doi, na którą składają się kirys typu doi, naręczaki (kote), naramienniki (sode), nagolennice (suneate) oraz hełm (kabuto) typu o-boshi-suji-no.

Poza tym na wystawie będzie można zobaczyć japońską broń drzewcową typu su-yari, naginata oraz miecz samurajski wakizashi. Z Chin, oprócz przedmiotów codziennego użytku, rzeźby pełnoplastyczne ukazujące m.in. Buddę Medytującego i Śmiejącego się Buddę z XVIII/XIX w.

Na szczególne wyróżnienie zasługuje rzeźba przedstawiająca Mistrza Lao –Tse. Jest to niezwykle rzadki posąg o bezcennej wartości ikonograficznej i poznawczej z XVIII/XIX w.

Kolekcję wzbogacają trzy kanbuyn czyli starożytne sentencje chińskie napisane znakami kanji. Z terenów Afryki pochodzą m.in. oszczepy, jeden z plemienia Tuaregów, włócznia z plemienia Aszanti, czy skórzana tarcza z plemienia Zulusów. Z regionu Oceanii – groty oraz pochwy włóczni.

Dział Archeologii gromadzi i dokumentuje znaleziska archeologiczne z obszaru między Wisłą, Pilicą i Kamienną. Prowadzi badania terenowe: prace wykopaliskowe, ratownicze i stacjonarne, badania powierzchniowe, nadzory archeologiczne. Interweniuje w okolicznościach znalezisk przypadkowych.

Zbiory pochodzą głównie zbadań własnych działu. Najstarszą częścią kolekcji muzealnej są zbiory PTK w Radomiu oraz materiały zgromadzone przez H. Sznuro (archeolog amator) opiekuna kolekcji w okresie międzywojennym i do 1964 roku.

Zgromadzone zabytki reprezentują epoki od starszej epoki kamienia do średniowiecza i czasów nowożytnych włącznie. Są to przedmioty codziennego użytku, narzędzia pracy, ozdoby, broń, wykonane z kamienia, gliny, metali, kości, rogu, szkła i drewna.

Na uwagę zasługują eksponaty z epoki kamienia , jak pięściak środkowo - paleolityczny z Kobylan, ostrze krzemienne ze znanego stanowiska łowieckiego człowieka neandertalskiego  w Zwoleniu oraz zbiór znalezisk krzemiennych i rogowych  z terenu kopalni krzemienia czekoladowego ze stanowiska Wierzbica "Zele".

Godne zainteresowania są również znaleziska z epoki brązu: wyposażenie grobu wojownika z miejscowości Mokrzec (broń, ozdoby i narzędzia z brązu, krzemienia i kości, "skarb z Pogroszyna" - znalezisko gromadne biżuterii brązowej, materiały z cmentarzysk kultury łużyckiej, w tym unikatowe naczynie grobowe  z  wyobrażeniem postaci ludzkich odkopane w Treście Rządowej nad Pilicą. 

Dużą część zbiorów stanowią materiały wczesnośredniowieczne (VIII - XIII w.). Najcenniejsze pochodzą z kompleksu osadniczego nad rzeka Mleczną, grodziska ”Piotrówka” oraz Starego Miasta. Najcenniejszym odkryciem z tego okresu w kolekcji Muzeum jest enkolpion czyli krzyż relikwiarzowy. W jego wnętrzu zazwyczaj noszono relikwie lub fragmenty Pisma Świętego.   Zabytek pochodzi z Bizancjum lub Rusi, jest datowany na XI lub XII wiek. Na szczególna uwagę zasługuje również, unikatowy na naszym terenie, miecz wczesnośredniowieczny znaleziony na cmentarzysku w Wysokiej.

Muzeum czynne jest:

• poniedziałek: 10.00 - 15.00
• wtorek: 9.00 - 15.00
• środa: 9.00 - 15.00
• czwartek: 9.00 - 15.00
• piątek: 10.00 - 17.00
• sobota (czynne w pierwsze soboty miesiąca): 11.00 - 16.00, w pozostałe nieczynne 
• niedziela: 11.00 - 17.00