Muzeum powstało w 1971 roku dzięki darom przekazanym przez Bogdana Szczygła - założyciela placówki, olkuskiego lekarza i pisarza, który spędził kilkanaście lat życia w Afryce. Z czasem kolekcja powiększyła się o cenne zbiory przekazane przez prywatnych darczyńców. Na tle innych muzeów afrykanistycznych, olkuską placówkę wyróżnia autentyzm zgromadzonych w niej przedmiotów. Towarzyszyły one mieszkańcom Czarnego Lądu podczas obrzędów inicjacji, święta plonów, czy też ceremonii pogrzebowych.

W zbiorach olkuskiego muzeum zgromadzono eksponaty obrazujące życie codzienne plemion Afryki Zachodniej oraz Środkowej. Szczególne miejsce w kolekcji zajmują przedmioty związane z plemionami: Tuaregów, zwanych „błękitnymi rycerzami Sahary”, Dogonów, Bambara oraz Buszongo. Można tu oglądać sprzęty codziennego użytku, stroje, maski rytualne, instrumenty muzyczne, amulety, rzeźby i biżuterię oraz broń z różnych regionów Afryki. Ciekawostką zbiorów olkuskiego muzeum są fetysze, czyli talizmany, figurki, bądź maski, którym przypisuje się nadzwyczajną moc magiczną. W olkuskiej kolekcji znajduje się także ponad 20 afrykańskich fajek wykonanych z tykwy, drewna oraz kości dzikich zwierząt. Misternie rzeźbione cybuchy fajek przedstawiają postacie ludzkie i zwierzęce. Ciekawostką jest także kolekcja kapeluszy pasterskich plemienia Fula z Afryki Zachodniej.

W muzeum prezentowana jest także przekazana placówce prywatna kolekcja Anny i Leona Kubarskich obejmująca sztukę i malarstwo Czarnej Afryki. Obrazy ofiarowane przez państwa Kubarskich, zachwycają swą tematyką oraz różnorodnymi, niespotykanymi technikami malarskimi. Poza akwarelami, czy obrazami olejnymi można podziwiać obrazy wykonane z wycinanych liści bananowca i skrzydełek motyli.

Źródło: Miasto i Gmina Olkusz http://www.umig.olkusz.pl/ .