Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem jest Miejscem Pamięci po pierwszym obozie zagłady utworzonym przez Niemców podczas II wojny światowej na okupowanych ziemiach polskich.

Niemiecki nazistowski obóz zagłady Kulmhof został uruchomiony 8 grudnia 1941 r. we wsi Chełmno nad Nerem. Jego utworzenie zapoczątkowało ostateczną eksterminację Żydów w tzw. Kraju Warty, prowincji Rzeszy utworzonej z wcielonej do Niemiec części ziem polskich. Był jedynym obozem, w którym mordowano ofiary w samochodach-komorach gazowych i który zlikwidowano, a następnie ponownie uruchomiono. W Kulmhof wielu nazistowskich funkcjonariuszy zdobywało doświadczenie wykorzystywane następnie w zbrodniczej działalności prowadzonej w kolejnych obozach zagłady i koncentracyjnych tworzonych na okupowanych ziemiach polskich. Obóz funkcjonował w dwóch okresach. Pierwszy trwał do marca 1943 r., kiedy zapadła decyzja o likwidacji ośrodka. Wiosną 1944 r. obóz ponownie uruchomiono. Jego ostateczna likwidacja nastąpiła w nocy z 17 na 18 stycznia 1945 r. W obozie zagłady Kulmhof zginęło około 200 tysięcy Żydów – obywateli polskich, Żydzi z Niemiec, Czech, Austrii i Luksemburga, około 4300 Romów i Sinti, 82 dzieci z czeskich wsi Lidice i Ležàki oraz nieznana liczba dzieci polskich z Zamojszczyzny, duchownych, żołnierzy polskich i radzieckich oraz pensjonariuszy domów starców.

17 czerwca 1990 roku na terenie lasu rzuchowskiego, miejsca grzebania ciał ofiar, otwarto pierwszą placówkę muzealną jako oddział Muzeum Okręgowego w Koninie. Podjęto również starania o przejęcie terenu wraz z budynkami dawnego majątku we wsi Chełmno. Od lipca 2013 roku Muzeum stanowi oddział zamiejscowy Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie.

Misją Muzeum jest pielęgnowanie pamięci o ofiarach pierwszego nazistowskiego obozu śmierci, poprzez którą wyraża się troska o lokalne dziedzictwo historyczne i kulturowe. Zachowaniu pamięci służy prowadzona przez Muzeum działalność naukowa, edukacyjna i wystawiennicza.

Informacje praktyczne:

Zwiedzanie

Chełmno

1 kwietnia–30 września

• wtorek–niedziela, godz. 9.00–17.00
• poniedziałek –nieczynne

1 październik–31 marca

• wtorek–niedziela, godz. 9.00–15.00
• poniedziałek–nieczynne

Las Rzuchowski

• Teren otwarty dla zwiedzających

Wstęp do muzeum jest bezpłatny.

Zwiedzający mogą skorzystać z usługi przewodnickiej.

Dojazd:

• Z Koła lub Łodzi autobusami liniowymi
• Autostrada A2–zjazd w Dąbiu
• Droga 92 – zjazd w Kole w kierunku Dąbie-Uniejów