Historia węgorzewskich zbiorów muzealnych sięga lat sześćdziesiątych XX wieku, kiedy to grupa miłośników regionu rozpoczęła gromadzenie różnego typu zabytków. Obecnie działalność Muzeum skoncentrowana jest wokół kultury ludowej (materialnej i niematerialnej) oraz historii wszystkich grup etnicznych oraz narodowościowych zamieszkujących współcześnie i w przeszłości Polskę północno-wschodnią. Od 2006 roku Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie jest instytucją kultury samorządu województwa warmińsko-mazurskiego. Od 2012 roku znajduje się w Państwowym Rejestrze Muzeów. W 2016 roku w celu rozszerzenia działalności ekspozycyjnej pozyskano zabytkowy dom przylegający do głównej siedziby Muzeum.

W naszej placówce gromadzone są nie tylko muzealia z obszaru województwa warmińsko-mazurskiego, ale także z terenów macierzystych dzisiejszych mieszkańców regionu. W zbiorach znajdują się między innymi przedmioty codziennego użytku, sprzęt gospodarczy, tkaniny i odzież, akcesoria obrzędowe, sztuka ludowa. Chlubą kolekcji są obrazy Tymoteusza Muśki, rzeźby Stanisława Cierniaka, Aleksandra Słomińskiego, Jana Girwidza, Stanisława Reka oraz bogata kolekcja unikalnych pisanek i wycinanek.

Obok obiektów etnograficznych w swoich zbiorach Muzeum posiada także zabytki historyczne oraz archeologiczne. Na szczególną uwagę zasługują materiały gromadzone w ramach konkursu historycznego „Losy Nasze...”, kolekcja dawnych mazurskich widokówek czy unikalne kafle z XV – XX wieku, pochodzące z badań archeologicznych. Zabytki pozyskiwane są stale także dzięki akcji „Dar dla Muzeum”.

Przy Muzeum znajduje się Park Etnograficzny nad Węgorapą. Eksponowane są w nim reprezentatywne dla Mazur budowle wiejskie i małomiasteczkowe:

• drewniane chaty z Krzyżewa (pow. ełcki) i Woźnic (pow. mrągowski),
• drewniana remiza z Ołownika (pow. węgorzewski),
• szachulcowa kuźnia z Zabrostu Wielkiego (pow. węgorzewski),
• murowany dom z Węgorzewa,
• drewniana stróżówka więzienna z Rynu (pow. giżycki).

Natknąć się tutaj można także na tajemnicze pruskie baby kamienne...

W skansenowskich pomieszczeniach działają pracownie rękodzielnicze. W pracowni tkactwa powstają niepowtarzalne tkaniny, od prostych szmaciaków i krajek po tkaniny dwuosnowowe i sejpaki. W pracowni kwiatów artystycznych i plastyki obrzędowej z papieru i tkanin wykonywane są tradycyjne ozdoby wnętrz oraz modele roślin zielnych, kwiatowych i liści. W pracowni ceramiki wytwarzane są repliki dawnych naczyń, ale też różnego typu pamiątki gliniane. Ulepione „pradawne” garnki można również wypalić w zrekonstruowanych archaicznych piecach garncarskich, które są ulokowane na obrzeżach skansenu.

We wszystkich pracowniach prowadzone są zajęcia i szkolenia rękodzielnicze dostosowane do wieku i umiejętności kursantów (lekcje muzealne, „zielone szkoły”, kursy zawodowe etc.). Można tutaj własnoręcznie wykonać naczynia gliniane i ozdobić je na przykład odciskami sznura – tak jak czyniono to w młodszej epoce kamienia, samodzielnie wykonać wielkanocne pisanki lub palmy, upiec pierniki według starej receptury, udekorować figurki drewnianych ptaszków.

Muzeum prowadzi badania naukowe, współpracując między innymi z ośrodkami akademickimi w Warszawie, Toruniu, Wrocławiu oraz muzeami i placówkami badawczymi w kraju i za granicą. Organizuje konferencje, seminaria i wykłady naukowe oraz popularno – naukowe.

W Muzeum znajduje się biblioteka naukowa gromadząca różnojęzyczne publikacje etnograficzne, historyczne, archeologiczne itp.

Od 1995 roku ukazuje się regionalny periodyk naukowy „Studia Angerburgica”, a od 2000 roku okolicznościowa gazeta muzealna „Pod Jelonkiem”. Zainteresowani kulturą i przeszłością regionu chętnie biorą udział w spotkaniach z cyklu „Studium wiedzy o regionie”.

Muzeum współpracuje także ze skupiskami polonijnymi w Obwodzie Kaliningradzkim, na Białorusi i Litwie.

Najbardziej znanym przedsięwzięciem, organizowanym przez Muzeum co roku w pierwszy weekend sierpnia, jest Międzynarodowy Jarmark Folkloru, na którym od 1978 roku prezentują swój kunszt liczni rękodzielnicy, muzykanci i śpiewacy ludowi. W 2014 roku węgorzewski jarmark został uhonorowany certyfikatem „Produkt Warmii i Mazur”. Ponadto rok rocznie w Muzeum odbywają się „Ferie w Muzeum”, kiermasz „Święto Wiosny” (sobota przed Niedzielą Palmową), „Urodziny Miasta” (początek kwietnia), Spotkanie Twórców Ludowych, Muzykantów, Śpiewaków oraz ich Przyjaciół (wrzesień), spotkanie uczestników akcji „Dar dla Muzeum” i konkursu „Losy Nasze…” (październik). Współorganizujemy też między innymi „Kaziuki nad Węgorapą” (4 marca), Dni Kultury Polskiej w Obwodzie Kaliningradzkim (maj), Festiwal Kultury Łowieckiej (lipiec), „Wykopki u Sołtysa” (wrzesień), Kiermasz Bożonarodzeniowy (grudzień), Spotkanie Wigilijne z Polonią (grudzień). Bierzemy udział w międzynarodowych akcjach „Noc Muzeów” i „Europejskie Dni Dziedzictwa”.

Muzeum Kultury Ludowej czynne jest dla zwiedzających:

w sezonie letnim (15.VI - 15.IX):

• od poniedziałku do piątku: w godz. 8.00 - 18.00
• soboty i niedziele oprócz świąt: 10.00 - 18.00

poza sezonem  (16.IX - 14.VI):

• od poniedziałku do piątku: w godz. 8.00 - 16.00
• w soboty i niedziele poza sezonem zwiedzanie po uprzednim telefonicznym uzgodnieniu terminu

Muzeum nie pracuje w następujące dni:

• Nowy Rok
• Wielkanoc
• Boże Ciało
• w sierpniu poniedziałek po Jarmarku Folkloru
• Wszystkich Świętych
• Dzień Niepodległości
• Boże Narodzenie

UWAGA:
Oprowadzanie zwiedzających co 30 min; w soboty i niedziele co 1 godz.
Ostatnie wejście zwiedzających na 1,5 godz. przed zamknięciem Muzeum.

Ceny biletów:

• bilet normalny — 12 zł
• bilet ulgowy — 8 zł
• bilet rodzinny 2 dorosłych + 2 dzieci — 36 zł
• bilet na Ogólnopolską Kartę Dużej Rodziny  — 5 zł / os.
• przewodnik w języku polskim i rosyjskim, grupa do 30 osób, (po uprzedniej, minimum tygodniowej, telefonicznej rezerwacji terminu) - 30 zł

Ceny biletów obejmują wstęp na wystawy w budynkach muzeum oraz wstęp na teren skansenu.

W poniedziałki bezpłatny wstęp na wystawy stałe. Tego dnia bilet wstępu na wystawy czasowe 6 zł.