Muzeum Kurpiowskie w Wachu jest prywatna placówką założoną i prowadzoną przez Zdzisława i Laurę Bziukiewicz. Działa przy gospodarstwie agroturystycznym „U Bursztyna”, które mieści się w Wachu numer 14 (gm. Kadzidło, pow. Ostrołęcki), zaś wieś Wach leży przy trasie nr 53 łączącej Warszawę z Mazurami, w połowie drogi między Kadzidłem i Myszyńcem, 30 km na północny-wschód od Ostrołęki.

Muzeum zostało otwarte dla zwiedzających 01.04.2009 roku i pierwotnie mieściło się tylko w zaadoptowanej dla tego celu starej stodole. Wraz z powiększaniem się zbiorów ekspozycja rozrosła się o powozownie i park maszynowy.

W Muzeum zgromadzone są przedmioty pochodzące z Kurpi Zielonych, obrazujące dawną materialną kulturę tego regionu. Najstarsze eksponaty datowane są na koniec XVIII wieku (pasyjne – krucyfiksy), a najmłodsze pochodzą z lat 70-tych XX wieku. Pokazują one przemiany zachodzące w tym środowisku pod wpływem rozwoju techniki, dostępności różnych surowców i materiałów, a także zmian społecznych i mentalnych. Liczba eksponatów przekroczyła już 6 tysięcy i stale rośnie, gdyż właściciele ciągle starają się ocalić przed zniszczeniem pozostałe resztki dawnej kultury, odkupując je od ich właścicieli, a także penetrując skupy złomu i targi staroci. Starają się, w miarę swoich zasobów finansowych, by te przedmioty przetrwały, dając świadectwo przyszłym pokoleniom o ogromnym bogactwie Kurpiowszczyzny i talencie ich twórców.

Zbiory w Muzeum Kurpiowskim w Wachu zostały podzielone na tematyczne działy: Tkactwo, Bursztyniarstwo, Stolarstwo, Szewstwo, Plecionkarstwo, W domu, W zagrodzie, Bartnictwo, Stró, Stajnia, Rzemiosło i Leśny. Zbiory uzupełnia także Bibliotek Kurpiowska o tematyce regionalne i bursztyniarskiej, z licznymi „białymi krukami”. Muzeum, prócz zbierania i konserwacji przedmiotów, prowadzi zakrojoną na szeroką skalę działalność edukacyjną. Państwo Bziukiewicz starają się doprowadzić sprzęty i narzędzia do stanu używalności, by przy ich pomocy prowadzić liczne warsztaty i lekcje muzealne z „ginących zawodów”. Samo oglądnie przedmiotów niewiele już mówi współczesnemu człowiekowi, zwłaszcza młodemu, mieszkającemu w mieście, który o pracy na roli i danym gospodarstwie wiejskim ma nikłe pojęcie. Stąd potrzeba realizowania praktycznych zajęć i warsztatów. Dopiero żywe obcowanie ze starym sprzętem, poznanie pracy przy jego użyciu daje okazję do poznania prawdziwego domowej życia na Kurpiach. Lekcje Muzealne adresowane są do każdej grupy wiekowej i są dostosowane do poziomu uczestników. Dotyczą szerokiego zakresu przejawów kultury kurpiowskiej i są to:

• Kopanie bursztynu
• Obróbka bursztynu
• Kopanie bursztynu + obróbka bursztynu
• Wyrób kwiatów z bibuły
• Karty pocztówkowe i okolicznościowe
• Len – czesanie, międlenie i tkanie
• Wyrób palm wielkanocnych
• Pisanki wielkanocne
• Zielarstwo ludowe
• Historia Kurpi Zielonych i gwara kurpiowska
• Pranie i maglowanie – higiena na wsi kurpiowskiej
• Gry i zabawy wiejskie
• Wyrób biżuterii
• Warsztaty kulinarne – kuchnia kurpiowska
• Pokaz koronki „frywolitki”
• Pokaz obróbki kurpiowskiej bursztynu i historia bursztyniarstwa na Kurpiach

Laura i Zdzisław Bziukiewicz są aktywnymi twórcami ludowymi. Zdzisław jest przedstawicielem kolejnego pokolenia znanej rodziny kurpiowskich bursztyniarzy, zaś Laura jest koronkarką, specjalizującą się w wykonywaniu trudnej koronki frywolitkowej. Z powodu ich umiejętności, a także niezwykłości ich profesji byli i nadal są zapraszani do prowadzenia lekcji muzealnych w różnych placówkach kultury na terenie całego kraju. Podczas tych spotkań zauważyli ogromne zainteresowanie dawnymi technikami i postanowili realizować takie lekcje u siebie w domu. Od 2002 roku ruszyły warsztaty obróbki bursztynu, koronki szydełkowej i frywolitkowej, plastyki obrzędowej i historii Kurpi, a od chwili otwarcia Muzeum dołączyły pozostałe. Na jesieni 2010 roku została oddana d użytku zwiedzających zrekonstruowana XIX-wieczna kopalnia bursztynu, w której realizowane są lekcje z kopania tego kurpiowskiego złota.

Muzeum Kurpiowskie w Wachu współpracuje w różnymi placówkami kultury, stowarzyszeniami, instytucjami państwowymi, a także objęte jest merytoryczną opieką Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2011 roku prowadzone jest katalogowanie zbiorów. Dokonywane jest przez grupę studentów wydziału Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego pod okiem dr. Katarzyny Waszczyńskiej.

W celu większej promocji regionu Kurpi Zielonych i samej placówki muzeum zorganizowało imprezy folklorystyczne pt.: Święto Bursztynu, połączone z I Mistrzostwami w Kopaniu Bursztynu, Majówkę oraz Bajania Kurpiowskie, podczas których odbył się I Otwarty Przegląd Gadki Kurpiowskiej. Turyści, a także mieszkańcy okolicznych miejscowości mieli okazję poznać folklor, dorobek działających tu twórców ludowych, kurpiowską kuchnię i spędzić czas obcując z dawną, ale wciąż żywą kulturą.

*********

Opis i cennik lekcji muzealnych i ginących zawodów oraz ogniska i posiłków w Muzeum Kurpiowskim.

Ze względu na duże zainteresowanie lekcjami i warsztatami prosimy o dużo wcześniejszą rezerwację terminu i warianty warsztatów.

Dla spragnionych swojskiego jadła zapraszamy na Kurpiowską Biesiadę „u Bursztyna”.

Na miejscu można również kupić nasze wyroby kurpiowskie z bursztynu, koronki frywolitkowej i szydełkowej oraz pisanki kurpiowskie, a także przepiękną biżuterię, prezentowaną na naszych stronach.

Czas zwiedzania ok. 1,5 godziny z właścicielem jako przewodnikiem, a dla koneserów dużo dłużej.

Godziny otwarcia nie ograniczone. O każdej porze po wcześniejszym zapowiedzeniu się telefonicznie.

*********

Zwiedzanie Muzeum z naszym przewodnikiem:

• Grupy do 10 osób: dorośli – 10 zł, dzieci – 5 zł.
• Grupy od 11 osób: dorośli – 6 zł, dzieci – 3 zł.
• Przebywanie na naszym terenie bez zwiedzania i warsztatów – opłata za korzystanie z naszego terenu i placu zabaw – 70 zł/godzina.

Lekcje muzealne i pokazy:

• Kopanie bursztynu – 100 zł/grupa + 8 zł/osoba.
• Obróbka bursztynu – 50 zł/grupa + 2 zł/osoba.
• Kopanie bursztynu + obróbka bursztynu – 100 zł/grupa + 10 zł/osoba.
• Wyrób kwiatów z bibuły – 50 zł/grupa + 4 zł/osoba.
• Karty pocztówkowe i okolicznościowe – 50 zł/grupa + 4 zł/osoba.
• Len – czesanie, międlenie i tkanie – 50 zł/grupa + 4 zł/osoba.
• Wyrób palm wielkanocnych – 50 zł/grupa + 5 zł/osoba.
• Pisanki wielkanocne – 50 zł/grupa + 4 zł/osoba.
• Zielarstwo ludowe – 50 zł/grupa + 2 zł/osoba.
• Historia Kurpi Zielonych i gwara kurpiowska – 80 zł/grupa.
• Pranie i maglowanie – higiena na wsi kurpiowskiej – 50 zł/grupa + 3 zł/osoba.
• Gry i zabawy wiejskie - 100 zł/grupa + 2 zł/osoba.
• Wyrób biżuterii:
  - 100 zł/grupa + 8 zł/osoba – praca z koralikami drewnianymi, posrebrzanymi, plastikowymi.
  - 100 zł/grupa + 25 zł/osoba – praca z koralikami bursztynowymi.
• Warsztaty kulinarne – kuchnia kurpiowska – 50 zł/grupa + 7 zł/osoba.
• Pokaz koronki „frywolitki” – 80 zł/grupa.
• Pokaz obróbki kurpiowskiej bursztynu i historia bursztyniarstwa na Kurpiach – 80 zł/grupa.