Siedziba Muzeum Historycznego jest jednym z najlepszych przykładów miejskiej rezydencji w Białymstoku w stylu architektury secesyjnej nurtu klasycyzującego. Jego elewację frontową zdobią motywy roślinne, charakterystyczne dla secesji - kwiaty słonecznika, ułożone gęsto gałązki laurowe z kulkami owoców, a także wianuszki laurowe przecięte trzema pionowymi paskami. Zachowany został pierwotny układ wnętrz, a także wystrój sztukatorski sufitów /pierwotnie polichromowany/, oryginalna stolarka i klatka schodowa z kutą balustradą. Nadal prowadzone są prace nad przywróceniem im ich oryginalnego wystroju.

W 1910 roku, na działce należącej do Adolfa Kryńskiego, stał niewielki budynek. Prawdopodobnie w tym samym roku został on sprzedany Wolfowi i Bercie Lurie, którzy przystąpili do jego rozbudowy. Prace prowadziło białostockie Przedsiębiorstwo Robót Budowlanych Antoniego Roledera. W ich efekcie , w latach 1910 - 1913, powstał reprezentacyjny pałacyk z dekoracyjną, secesyjną elewacją. W 1923 r. Lurie sprzedali całą nieruchomość Samuelowi Hirszowi Cytronowi. Nowy właściciel podjął starania aby z nabytego budynku usunięte zostało białostockie Kuratorium Okręgu Szkolnego, które miało tu swoją siedzibę od 1921 roku lecz nie posiadało żadnych prawnych dokumentów najmu lokalu. Sprawę załatwiono polubownie i administracja oświatowa pozostała przez następne lata w tym budynku.

W okresie międzywojennym mieszkał w nim syn Samuela - Benjamin Cytron. Po zlikwidowaniu w 1927 roku białostockiego Okręgu Szkolnego wynajmował on pomieszczenia Inspektoratowi Szkolnemu. Na parterze mieściły się wówczas biura Izby Skarbowej. Przez pewien czas, na początku lat 30. XX wieku, miało tu też swoją siedzibę Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. W latach 1941 - 1944 budynek zajęty został przez Towarzystwo Krajowe Prus Wschodnich. W lipcu 1944 roku przejęła go wojskowa administracja radziecka. W 1947 roku przekazany został Wojewódzkiemu Urzędowi Bezpieczeństwa Publicznego. Od lat 50. do 1974 roku mieściła się tu Powiatowa Komenda Milicji Obywatelskiej. Od 1976 roku budynek był siedzibą Muzeum Ruchu Rewolucyjnego, które w 1990 roku przekształcone zostało na Muzeum Historyczne Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.

Historia fabrykanckiej rodziny Cytronów w Białymstoku rozpoczyna się na początku XX wieku. W 1903 roku, bądź na początku 1904, umiera Adolf Bucholtz, syn założyciela jednej z największych fabryk włókienniczych w białostockim okręgu przemysłowym. Fabryka powstała w Supraślu w roku 1838. Adolf Bucholtz ożenił się z Adelą Scheibler, córką potężnego łódzkiego przemysłowca. Po śmierci męża to właśnie ona sprzedaje supraską fabrykę Samuelowi Hirszowi Cytronowi. W 1910 roku w fabryce tej zatrudnionych było 100 robotników. W 1915 roku, Rosjanie w ramach ewakuacji wszystkich urządzeń technicznych, wywieźli z fabryki wszystkie części wykonane z niklu i miedzi. Udało się natomiast ocalić przed wysadzeniem kotły i maszyny parowe. Po 1919 roku Samuel Cytron był jednym z organizatorów odradzającego się przemysłu. Jego fabryka do produkcji sukna wykorzystała ogromne ilości starych, brudnych bandaży ze szpitali wojskowych. W 1921 roku Cytron był współzałożycielem Związku Białostockiego Wielkiego Przemysłu. Celem tej monopolistycznej organizacji była pomoc przy zakupie surowców i zbycie towarów. W 1922 roku w supraskiej fabryce zatrudnionych było już ponad 300 robotników. Samuel Hirsz Cytron posiadał liczne potomstwo. Syn Abel, który częściej używał imienia Aleks, mieszkał w lokalu przy kantorze fabrycznym na ulicy Kupieckiej 35 (Malmeda), Beniamin mieszkał w pałacyku przy Warszawskiej 37, Efim na ulicy Lipowej 35 i Simon na Fabrycznej 10. Jego cztery córki, Chana Perla, Roza, Jochwed i Sonia ożenione były z białostockimi fabrykantami - Rabinowiczem, Marejnem i Bornsztejnem. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Cytronowie opuścili Białystok i wyjechali do USA.

Wystawy stałe

Muzeum Historyczne zajmuje się głównie historią miasta i regionu. W jego zbiorach znajduje się ponad 70 tys. eksponatów, zgromadzonych w następujących działach: realia, ikonografia, archiwalia, numizmaty.

Odzyskana historia. Hotel Ritz

Słynny, białostocki Hotel Ritz otwarto tuż przed Wielką Wojną, w 1913 r. Strawiony przez płomienie w czasie drugiej wojny światowej, ostatecznie zniknął z panoramy miasta wkrótce po zakończeniu działań wojennych. Budowla przez trzy dekady pełniła rolę jednej z wizytówek miasta. Słynęła ze świetnie wyposażonych apartamentów, wykwintnej kuchni, niezrównanej orkiestry jazzowej oraz niezapomnianych balów. Białostoczanie zwykli mówić "był Ritz, nie ma nic". W pamięci ludzkiej pozostały jednak wspomnienia, a w zakamarkach strychów nieliczne relikty świetnej przeszłości, których gromadzenie uwieńczone zostało w roku 2013 projektem makiety hotelu, na której odsłonięcie serdecznie zapraszamy.

W białostockiej kamienicy

Kamienica przy ulicy Warszawskiej 37, w której mieści się Muzeum Historyczne, wybudowana została w latach 1910 – 1913 przez fabrykancką rodzinę Lurie. W 1923 roku kupił ją Samuel Hirsz Cytron, dlatego funkcjonowała zawsze jako kamienica Cytronów.

Od 2008 roku Muzeum prowadziło w kamienicy prace konserwatorsko – renowacyjne przywracające dawną świetność elewacji zewnętrznej i oryginalny wystrój wnętrzom na parterze. Wszędzie zastosowano wapienne tynki, a na podstawie przebadanych w laboratorium próbek, została określona autentyczna kolorystyka. W pomieszczeniach muzealni konserwatorzy odkryli, zachowane pod wieloma warstwami farby, malowane ornamenty zdobiące ściany. Dzisiaj te plastyczne dekoracje, mocne zdecydowane kolory ścian i sufitów robią niezwykłe wrażenie. W tak odtworzonych wnętrzach urządzona została stała ekspozycja "W białostockiej kamienicy" pokazująca, jak mieszkali na początku XX wieku bogaci białostoczanie.

Niestety nie zachowały się żadne przekazy ikonograficzne, dokumenty lub inne źródła dotyczące tego budynku. Należało więc z układu pomieszczeń „odczytać” ich pierwotne funkcje. Na parterze trzy pokoje, położone od frontu i rozmieszczone w amfiladzie, stanowiły reprezentacyjną część mieszkania. Dlatego urządzone w nich zostały salony i jadalnia. Pomieszczeniom w głębi kamienicy nadano charakter prywatny.

Prezentowane na wystawie meble, przedmioty użytkowe, fotografie i obrazy stanowią kolekcję tworzoną w Muzeum Podlaskim w Białymstoku od 1949 r. Przedmioty te, w zdecydowanej większości, znajdowały się niegdyś w białostockich domach i mieszkaniach.

Białystok – makieta barokowego miasta

Uwaga!
Muzeum Historyczne w Białymstoku (ul. Warszawska 37) informuje, że z powodu remontu wystawa Białystok – makieta barokowego miasta będzie nieczynna dla zwiedzających od 9 kwietnia do 31 grudnia 2018 r.

W atrakcyjnej, czytelnej i łatwej w odbiorze formie wystawienniczej prezentowany jest Białystok w okresie największego rozkwitu w II poł. XVIII w., kiedy zyskał renomę jednej z najpiękniejszych siedzib magnackich w ówczesnej Polsce, wzbudzającej podziw nie tylko rodaków, ale i cudzoziemców. Aby odtworzyć jak najwierniej wygląd miasta, przy realizacji korzystano przede wszystkim z następujących źródeł:

• inwentarza sporządzonego po śmierci w 1771 roku ostatniego właściciela Białegostoku - Jana Klemensa Branickiego
• planu G. Beckera z 1799 roku wykonanego na zlecenie Kamery Prus Nowowschodnich
• planu Jana Glinki, który zrekonstruował wygląd miasta na podstawie dwóch wyżej wymienionych dokumentów i badań własnych, a także zachowanej ikonografii z epoki i okresu późniejszego.

Na makiecie o wymiarach 5m x 3,5 m zamieszczono większość elementów odczytanych z tych dokumentów, pozwalających na przedstawienie możliwie pełnego obrazu miasta i rezydencji Jana Klemensa Branickiego w końcu XVIII wieku. Oprócz usytuowania poszczególnych budynków, uwzględniono także materiał z którego zostały wykonane, rzeźbę terenu, cieki wodne, stawy, bramy i mury miejskie. Realizacja stałej ekspozycji poświęconej historii miasta w XVIII wieku uzupełnia ogromną lukę w prezentowaniu dziejów Białegostoku. Później jego losy - zabory, zniszczenia I i II Wojny Światowej - pozbawiły go większości zabytków, zarówno zabudowy trwałej, jak i ruchomych. W odbudowanym Pałacu Branickich ma swoją siedzibę Akademia Medyczna. Oglądając miasto przedstawione na makiecie, jego planową zabudowę, a przede wszystkim piękne założenie pałacowo - parkowe, stworzone przez Jana Klemensa Branickiego, można znaleźć uzasadnienie dla funkcjonującego określenia Białegostoku jako "Wersalu Podlaskiego".